Fundusz ubezpieczeń społecznych (FUS) zakończył rok 2015 z deficytem w wysokości prawie 46 mld zł[1] co stanowi 23,3% jego wydatków.Na ten rok planowany deficyt wynosi 50 mld zł. W jakie istnieją sposoby likwidacji tego deficytu?
Pierwsze co przychodzi do głowy rządzącym to podnoszenie składek emerytalny lub innych podatków. Obecnie już pensje brutto realne(czyli z uwzględnieniem składek po stronie pracodawcy) są opodatkowane na poziomie ~40% i dalsze podwyższanie pogorszy sytuacje na rynku pracy, zwiększając szarą strefę i wypływy podatkowe, alternatywą jest obniżanie emerytur (i rent), rozważmy sytuacje w postaci emerytury maxymalnej.
*-obliczenia przeprowadzone dla struktury pionowej z 2015 roku[2].
Wg obliczeń emerytura maxymalna w 2016 powinna wynieść ~1550 zł czyli mniej niż średnia czy mediana emerytur w 2015. Oznaczało by to dla 65,3% emerytów i rencistów zmniejszenie otrzymywanego świadczenia. Daje to 4 744 110 wyborców czyli ~16% uprawnionych do głosowania, przy frekwencji 50%, taka większość potrafiła by wprowadzić do 150-200 posłów. Oznaczało by to dla każdego rządu gwarantowany brak reelekcji, szczególnie dla obecnego rządu PiS, który w ostatnich wyborach w grupie 60+ otrzymał 48,70% głosów[3], więc jest to gwarantowana strata nawet 1,2 mln głosów w kolejnych wyborach.
Co zrobi rząd? Zapewne nic. Najbardziej prawdopodobne wydaje się że rząd wybrany w 2023 rok(jeśli obecna i kolejne kadencje Sejmu nie zostaną wcześniej rozwiązane) dojdzie do takie sytuacji w której wprowadzi emeryturę obywatelską na poziomie 1000 – 1200 zł.
Oczywiście samo obcięcie emerytur jest rozwiązaniem, które nie dotyka przyczyny problemu, a jest nią demografia. W wyniku używania systemu repartycyjnego w którym korzyści z posiadania dzieci są nacjonalizowane w przeciwieństwie do kosztów, które dalej ponoszą rodzice, posiadanie dzieci w celu posiadania dobrego utrzymania na starość zanikło, co doprowadziło do powolnego, lecz postępującego spadku dzietności.
Oczywiście najlepszym rozwiązaniem jest zlikwidowanie państwowego systemu emerytalnego, problemem jest jedynie okres przejściowy.
Proponuje następujący system na okres przejściowy:
- System obejmuje każdego kto urodził się przed wprowadzeniem reformy,
- Każdy objęty systemem dostaje emeryturę jednakowej wysokości,
- Wiek emerytalny wynosi 75 lat,
- Za każde dziecko, które ukończyło 18 rok życia wiek emerytalny jest obniżany
- dla matki o 3 lat i 9 miesięcy,
- dla ojca o 2 lata i 6 miesięcy,
- Rodzic, któremu odebrano prawa rodzicielskie traci prawo do wcześniejszej emerytury wynikającej z rodzicielstwa,
- By otrzymać emeryturę trzeba mieć obywatelstwo polskie co najmniej przez 3/4 życia,
Przedstawiony system ma tę zaletę że osoby, które działają na rzecz poprawy działania systemu (mają dzieci) otrzymują wcześniejszą emeryturę, niż osoby które nie podtrzymują systemu (nie mają dzieci).Dodatkowo premiowane jest macierzyństwo przez wcześniejsze emerytury dla kobiet co powinno wypłynąć pozytywnie na demografię, a co za tym idzie przyszłą wydajność systemu emerytalnego.
W przypadku rodziny 2+4 wiek emerytalny wynosi 60 dla matki i 65 dla ojca czyli tak jak sprzed „reformy 67”. Dla rodziny 2+2 jest to odpowiednio 67,5 i 70 lat. Oczywiście osoby, które są kilka lat przed emeryturą nie mogą nagle dowiedzieć się że nastąpiła zmiana zasad i na emeryturę przejdą 8 lat później niż teraz to było ustalone. Należy wprowadzić okres przejściowy:
Osoby w wieku poniżej 18 lat w chwili wprowadzenia reformy są całkowicie w nowym systemie, a osoby mające powyżej 38 lat w momencie wprowadzenia reformy są całkowicie w starym systemie. Oczywiście przedstawione propozycje to tylko zarys reformy, ale od czegoś trzeba zacząć.
Źródła:
[1] – http://www.zus.pl/bip/pliki/Plany_finansowe_FUS_FEP_FRD_na_rok_2016.pdf
[2] – http://www.zus.pl/files/Struktura%20wysoko%C5%9Bci%20emerytur%20i%20rent%20wyp%C5%82acanych%20przez%20ZUS%20po%20waloryzacji%20w%20marcu%202015%20r.pdf
[3] – http://www.newsweek.pl/polska/szczegolowe-wyniki-wyborow-parlamentarnych-2015-jak-glosowaly-wojewodztwa,artykuly,372966,1.html
Politea XXI 